Tradycyjna architektura – dachy dwuspadowe

Mimo mody na nowoczesną architekturę, wciąż sięgamy do tradycji. Nieco zmalała popularność na polskie dworki, ale utrzymane w stylu tradycyjnym domy oparte na planie prostokąta oraz typowe dla nich elementy to nadal bardzo żywy trend. Wzór domu, jaki kojarzy nam się z tradycją, wiąże się z dachem dwuspadowym. Równie typowym elementem są dla niego lukarny i wole oczka. Są to zakorzenione w naszym krajobrazie wzorce architektoniczne, które dzisiaj często są przetwarzane i modyfikowane.

Dwuspadowy dach – siła tradycji

Dachy dwuspadowe to przede wszystkim element ułatwiający zachowanie optymalnych proporcji między ścianami a dachem. Składają się z dwóch dużych połaci. Dach dwuspadowy góruje nad bryłą domu i wyróżnia budynek w krajobrazie. Tradycyjne proporcje między wysokością ściany dolnej kondygnacji a dachem wynosiły 1:1,8. Dzisiaj w domach z poddaszem użytkowym są podobne, w parterowych się obniżyły i wynoszą 1:1,2. Wariantem dachu dwuspadowego jest dach naczółkowy z niewielkimi połaciami załamanymi przy ścianach szczytowych, jednak jest on stosowany rzadko – głównie na terenach, narażonych na silne wiatry zachodnie. W przeszłości przykrywano nim domy chłopskie oraz dworki. Na formie dachu dwuspadowego jest też oparty dach półszczytowy charakterystyczny dla Podhala.

Dwuspadowy dach – aspekty ekonomiczne

Dach dwuspadowy był w przeszłości typowym elementem zarówno dla dworków, jak i wiejskich chałup, a także większości domów miejskich. Jednak pod spadzistymi połaciami kiedyś kryły się jedynie strychy. Dzisiaj jest doceniany ze względu na popularność domów z poddaszem – atutem dwuspadowego dachu jest duża przestrzeń do zagospodarowania na poddaszu. Dzięki ścianom szczytowym dużo jest tam przestrzeni o pełnowartościowej wysokości powyżej 190 cm. Ze względu na optymalne proporcje między powierzchnią przegród zewnętrznych a kubaturą kryje się nimi dzisiaj również domy energooszczędne oraz pasywne. Gdy nie ma nim lukarn, jest również łatwy do wykonania i pokrycia wybranym materiałem – ponieważ składa się z dwóch prostokątnych połaci, można dopasować do niego zarówno dachówkę, jak i elementy wielkoformatowe.

Styl tradycyjny – szerokie okapy dachu dwuspadowego

W nowoczesnej formie dach dwuspadowy występuje zarówno z wysuniętymi okapami lub bez nich. Styl tradycyjny charakteryzowały szerokie okapy. Modne są domy piętrowe ze znacznie wysuniętymi okapami poza lico ścian szczytowych, które doskonale wiążą dom z otoczeniem i dodają domowi rozmachu. Ich wysunięcie poza lico domu jest wartościowe nie tylko ze względów estetycznych – na przestrzeni pod wysuniętym okapem warto zaplanować rozległy taras.

Styl tradycyjny – lukarny i wole oczka

To typowe dla stylu tradycyjne nadbudówki na dachu, których zadaniem było doświetlenie poddasza. W efekcie prosty w formie dach dwuspadowy zyskiwał bardziej urozmaiconą formę. Dzisiaj wbudowane lukarny i wole oczka okna są skutecznie wypierane przez okna dachowe, dlatego detale te są coraz mniej popularne. Jednak zwolennicy rozrzeźbionej formy dachu, która nadaje budynkowi tradycyjny wyraz nadal sięgają po projekty domów z lukarnami. Lukarna to nadbudówka ingerująca w konstrukcję dachu przykryta dwu- lub trójpołaciowym daszkiem. Wbudowane w lukarnę okno pionowe dobrze doświetla wnętrze. Odmianą lukarny jest wole oczko, czyli nadbudówka w formie łuku, jej pokrycie tworzy z dachem płynną falistą linię. Wbudowane w wole oczko okno ma kształt oparty na planie koła, najczęściej występuje w formie połówki koła. Okno montowane w wolim oczku jest najczęściej niewielkie i rzadko wystarczająco doświetla poddasze, dlatego traktuje się tego typu lukarny jako stylowe elementy budujące klimat domu. Dzisiaj lukarny przybierają często formy prostopadłościennych kubicznych brył. 

zdjęcia: K. Jankowska