Opłacalna energooszczędność

W ostatnim czasie podejście inwestorów do opłacalności inwestowania w budowę domu uległo drastycznej zmianie. Czasy, kiedy dom o dużej powierzchni i rozbudowanej bryle uznawany był za dobrą inwestycję raczej bezpowrotnie odeszły w przeszłość. Wymogi przepisów budowlanych, dotyczące zwiększonej izolacyjności cieplnej, wymuszają budowanie domu z myślą o jak najniższych kosztach eksploatacji, co przekłada się na powściągliwość w planowaniu metrażu. 

Budowa z myślą o przyszłości

Wokół pojęcia energooszczędności w budownictwie narosło trochę nieporozumień. Wielu inwestorów sądzi, że budowa domu energooszczędnego jest trudną do pokonania barierą ze względu na wymagania projektowe oraz koszty związane z koniecznością wprowadzenia nowoczesnych instalacji. Tymczasem dom energooszczędny to niekoniecznie dom pasywny, który zużywa minimalne ilości energii. Może to być budynek podobny do tych standardowych, z jednym zastrzeżeniem – powinien być od nich zdecydowanie ekonomiczniejszy w eksploatacji. Standard energooszczędny narzucony jest już w tej chwili przepisami (od 2017 roku domy jednorodzinne nie mogą zużywać na rok więcej energii niż 95 kWh/m², w 2021 roku limit ten osiągnie 70 kWh/m², co wymusza wręcz zastosowane rozwiązań sprzyjających utrzymaniu ciepła wewnątrz budynku.  

Opłaca się wyprzedzać przepisy

Budując dom z myślą o przyszłości, należy być świadomym, że materiały konstrukcyjne, termoizolacyjne oraz stolarka okienna i drzwiowa nie tyle powinny spełniać aktualne wymagania przepisów budowlanych dotyczące energooszczędności, ale zdecydowanie wyprzedzać je, aby jeszcze przez wiele kolejnych lat zachowywały pod tym względem wysoki standard. Odważmy się wydać więcej pieniędzy na najlepsze produkty. O ile dom zostanie solidnie wybudowany, koszty te z pewnością się zwrócą. Planując bowiem budowę, musimy mieć świadomość, że nowo powstający budynek spełniający założenia, które weszły w życie w 2017 r., w 2021 r. przestanie być domem zgodnym z obowiązującymi wtedy warunkami. Warto więc z rozwagą podejść do budowy i zastanowić się, czy nie lepiej od początku postawić na budynek cieplejszy, czyli taki, który będzie wymagany prawem za kilka lat. Tym bardziej, że spełnienie wymagań dotyczących przegród i zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną może nastąpić w oparciu o dziś dostępne technologie i materiały. Korzystając z obecnie stosowanych rozwiązań, możemy bez problemów budować zgodnie z przepisami, które będą obowiązywać dopiero za kilka lat i to nie inwestując wcale dużo. Jeszcze kilka lata temu, zanim weszły przepisy obniżające w nowo budowanych domach wskaźnik zapotrzebowania na energię i zaostrzające wymogi co do izolacyjności termicznej przegród, różnice między budową domu energooszczędnego i standardowego były spore. Według badań Krajowej Agencji Poszanowania Energii dotyczących średnich krajowych kosztów budowy budynków w zależności od przyjętego standardu energetycznego w roku 2013 wynikało, że koszty budowy domów niskoenergetycznych były do 15% wyższe od kosztów budowy domów standardowych, a koszty budowy domów pasywnych do 30% wyższe. Po wprowadzeniu nowych przepisów, różnice te zmniejszyły się, w niektórych przypadkach nawet więcej niż o połowę. Wynika to z tego, że obecnie wzrosły koszty budowy domu standardowego – zwiększa je chociażby konieczność osiągnięcia niższego zapotrzebowania na energię, co wymaga podwyższenia grubości przegród zewnętrznych czy zastosowania cieplejszych okien. Grubsza warstwa izolacji ścian i dachów domów stanowi już wymóg prawny.

Opłacalna inwestycja w odpowiednie materiały ścienne

Domy energooszczędne to najczęściej domy murowane z materiałów, które charakteryzują się wysokimi parametrami cieplnymi, a oprócz tego mogą być wspomagane dodatkową warstwą ocieplenia. Ścianą domu energooszczędnego może być ocieplony mur dwuwarstwowy lub nawet jednowarstwowy. Ściany jednowarstwowe warto wznosić m.in. z najnowocześniejszych poryzowanych pustaków ceramicznych. Dużym osiągnięciem są obecnie pustaki, których otwory fabrycznie wypełnione są wełną mineralną lub innym materiałem izolacyjnym. Mur jednowarstwowy z takich pustaków grubości 44 cm może mieć współczynnik przenikania ciepła U = 0,17 W/(m²·K), a gdy wykończymy go tynkiem termoizolacyjnym, to nawet 0,16 W/(m²·K). To o wiele korzystniejsze wartości niż wymagane przepisami 0,20 W/(m²·K). Takie przegrody będą spełniać wysokie wymagania dotyczące izolacyjności ścian zewnętrznych, które wejdą w życie dopiero w 2021 r. Dom energooszczędny można też zbudować z betonu komórkowego. Materiał ten klasy od 300 do 500 umożliwia wykonanie ścian jednowarstwowych, które będą miały współczynnik U w przedziale 0,18-0,20 W/(m²·K). Niezbędne minimum osiągniemy, budując ścianę jednowarstwową grubości 45 cm odmiany 400, 40 cm odmiany 350 lub 36,5 cm odmiany 300, murowanych na zaprawę klejową. Ściany domu energooszczędnego można także wymurować z innych materiałów: keramzytobetonu, a także zbudować w technologii szkieletowej.

Dobrze dobrane materiały izolacyjne

Szukając najlepszego materiału termoizolacyjnego, zwracajmy uwagę na współczynnik przewodzenia ciepła. Im jest niższy, tym lepiej. Ściany budynku ocieplamy wełną mineralną lub styropianem. Jeśli decydujemy się na wełnę, sięgajmy po produkty o jak najniższym współczynniku (obecnie wynoszą one 0,032-0,036 W/(m·K)). Jeśli wybieramy styropian, najkorzystniej będzie wybrać grafitowy. Jego współczynnik przewodzenia ciepła λ wynosi 0,031-0,033 W/(m·K), podczas gdy zwykły styropian ma λ na poziomie 0,035-0,045 W/(m·K). Dachy strome wciąż tradycyjnie ociepla się wełną mineralną. Najlepsza jest wełna mineralna o współczynniku λ równym aż 0,03 W/(m·K). Stropodach oraz konstrukcyjnie podobny do niego taras lub balkon najkorzystniej jest ocieplać płytami z pianki PIR (ulepszony rodzaj poliuretanu). Płyty takie są sztywne i odporne na wilgoć, ale, co najważniejsze, mają rekordowo dobre właściwości termoizolacyjne – ich współczynnik przewodzenia ciepła λ wynosi 0,021-0,028 W/(m·K). Stosuje się je również z powodzeniem jako dodatkową, nakrokwiową izolację dachów stromych, ocieplonych wełną mineralną rozmieszczaną między krokwiami.

Stolarka okienna i drzwiowa

Drzwi, bramy garażowe, a szczególnie okna są najsłabszymi ogniwami domu energooszczędnego. Dlatego tak ważny jest wybór modeli o jak najniższym współczynniku U oraz innych parametrach, wpływających na energooszczędność produktu. Standardem stają się okna o współczynniku U_w = 0,8-1,0 W/(m²·K). Warto przypomnieć, że dopuszczalny najwyższy współczynnik U dla okien elewacyjnych wynosi 1,1 W/(m²·K) (dotyczy on całego okna). Energooszczędne ramy okienne z tworzywa mają zazwyczaj profile sześcio- lub siedmiokomorowe. Mogą być one także wyposażone w wewnętrzną wkładkę termiczną, dodatkowo poprawiającą ich izolacyjność. Ramy okien energooszczędnych mogą być również wykonane z drewna. Wybierając okna energooszczędne, warto też sprawdzić, jaki mają współczynnik przenikania ciepła dla szyb, czyli U_g. Najlepiej, gdy jego wartość będzie nie wyższa niż 0,5-0,8 W/(m²·K). Najcieplejsze szyby to te trójkomorowe – zbudowane z czterech tafli szkła. Okna w domu energooszczędnym powinny też pomagać w pozyskaniu energii. Dlatego warto zwrócić uwagę na ich współczynnik przepuszczalności promieni słonecznych g, podawany w procentach. Im jego wartość wyższa, tym lepiej. Najlepsze okna energooszczędne mają współczynnik g na poziomie 40-50%. Na rynku są dostępne okna dachowe, które wyprzedzają aktualnie obowiązujące przepisy.  

Zdjęcia: Procyon, Fotolia.com