Nowoczesne energooszczędne oświetlenie

Wycofywane od 2009 r. tradycyjne żarówki wolframowe oraz najmniej wydajne halogeny i świetlówki zastąpiły żarówki energooszczędne. Nowoczesne źródła światła wyglądają często tak samo jak wcześniej stosowane – zarówno ich kształt, jak i gwint pasują do opraw zamontowanych w naszych domach i mieszkaniach. Wbrew pokutującym opiniom nie należy także obawiać się o barwę światła – z powodzeniem wybierzemy odpowiednią do zadań oświetlenia. 

Nowoczesne źródła światła

Świetlówki kompaktowe. To one najczęściej zastępują tradycyjne żarówki, głównie dlatego, że oferują największą liczbę kształtów i są stosunkowo tanie. Jedna świetlówka wystarcza na 6-8 lat intensywnego użytkowania. Przybierają kształt tradycyjnej bańki, świeczki, kuli, odwróconej piramidy czy spirali (te są najtańsze), co sprawia, że można je stosować do różnorodnych opraw. Występują z gwintem (trzonkiem) E27 oraz E14. Dostępne na rynku świetlówki mają zróżnicowany i wysoki współczynnik oddawania barw.

Halogeny. Wyróżniamy dwa typy halogenów – wysokonapięciowe i niskonapięciowe. Te pierwsze zasilane są napięciem 230 V i nie wymagają transformatorów. Niektóre halogeny wysokonapięciowe zastępują tradycyjne żarówki – mają takie same gwinty (E27, E14). Większość ma powłokę ograniczającą promieniowanie UV. Stosuje się je do oświetlenia punktowego, ogólnego i miejscowego. Niskonapięciowe są zasilane napięciem 6, 12, 24 V. Dają jasne silne światło, mogą być niewielkie, większości nie można montować w tradycyjnych oprawach. Do zasilania konieczne są transformatory obniżające napięcie.

Oświetlenie LED. To źródła światła, które wypierają inne. Emitują bardzo mało ciepła, dają światło bez promieniowania UV, są też wytrzymałe na wysoką i niską temperaturę oraz na uszkodzenia mechaniczne i wstrząsy. Najczęściej stosuje się je w miejscach, gdzie utrudniona jest wymiana źródeł światła lub gdy chcemy znacznie obniżyć koszty eksploatacji – świecą ponad 30 tys. godzin, co przekłada się nawet na 20 lat użytkowania. Są ciągle doskonalone, coraz częściej dorównują tradycyjnym żarówkom żarnikowym pod względem strumienia świetlnego oraz temperatury barwowej. Źródła światła LED mogą mieć kształt m.in. klasycznych żarówek z typowymi gwintami E27, E14, dlatego wykorzystuje się je jako zamienniki tradycyjnych żarówek. Źródła LED dostępne są w temperaturach barwowych zbliżonych do standardowych barw stosowanych w świetlówkach: 6500 K, 5400 K, 4000 K, 3000 K i 2700 K. Poza żarówkami LED dostępne są diody LED stosowane głównie w punktowych oprawach akcentujących. Mogą być zasilane transformatorem i sterowane za pomocą sterownika RGB, który steruje poziomem jasności i kolorem światła. Emitują jednobarwne światło o dużej wydajności – zielone, niebieskie, czerwone, pomarańczowe czy fioletowe. Dostępne są też lampy LED do punktowego oświetlenia meblowego.

Na co zwrócić uwagę przy wyborze nowoczesnych źródeł światła?

Strumień świetlny emitowany przez żarówkę. Mierzony w lumenach (lm). Stał się kluczowym parametrem określającym skuteczność świetlną żarówki. Jest obecnie równie ważnym parametrem jak w przeszłości moc żarówki. Skuteczność świetlna tradycyjnych źródeł światła wynosi około 11-12 lumenów na wat. Aby zastąpić 40-watową żarówkę, strumień świetlny powinien mieć 410-470 lumenów, a 60-watowa 700-810 lumenów. W przeciwieństwie do żarowych źródeł światła, lampy LED nie przepalają się całkowicie, tylko stopniowo tracą swój strumień świetlny.

Efektywność energetyczna (oznaczona literami od A do G). Określa energooszczędność żarówki. Tylko produkty z klasą energetyczną A są uznawane za energooszczędne.

Żywotność. Czas świecenia źródła światła wyrażony jest w liczbie godzin. Dla niektórych świetlówek kompaktowych znaczenie ma również liczba włączeń i wyłączeń. Żywotność żarówek może wynosić od tysiąca godzin dla żarówek tradycyjnych, 5 tys. godzin dla halogenów, do 15 tys. godzin w przypadku najlepszych świetlówek kompaktowych i do 30-35 tys. godzin dla żarówek LED.

Barwa światła (temperatura barwowa). Wyraża się ją w kelwinach. Żarówki żarowe zawsze dają światło o barwie ciepłej bieli. Świetlówki kompaktowe, halogeny i lampy LED oferują szerszy wachlarz temperatury barwowej. Temperatura barwowa 2700-3000 K sprzyja odpoczynkowi, zaś temperatura 4000 K jest najlepsza do pracy.

Liczba cykli włącz/wyłącz (on/off). Istotna tylko przy wyborze świetlówek. Częste zapalanie może bowiem skrócić ich żywotność. Standardowej świetlówki kompaktowej (liczba cykli włącz/wyłącz do 6000) lepiej nie instalować tam, gdzie będzie się ją zapalać częściej niż trzy razy dziennie. W łazience, WC, kuchni czy holu warto zastosować świetlówki, które są przeznaczone na milion cykli.

Czas nagrzewania. Ważny przy wyborze świetlówek kompaktowych. By się nagrzać i osiągnąć pełny strumień świetlny, typowa świetlówka kompaktowa potrzebuje do 2 sekund na zapalenie i do 60 sekund na osiągnięcie 60% swojego strumienia świetlnego. Jednak obecnie nowoczesne świetlówki kompaktowe, które włączają się prawie tak szybko, jak inne rodzaje źródeł światła.

Regulacja natężenia światła. Istotna dla świetlówek kompaktowych i LED-ów, gdy chcemy, by działały w połączeniu ze standardowym regulatorem oświetlenia (tzw. ściemniaczem). Wówczas trzeba wybrać te z opcją regulacji natężenia światła, w przypadku ulepszonych żarówek halogenowych natężenie światła zawsze daje się regulować.

Temperatura działania. Ma znaczenie, gdy kupujemy żarówkę do oświetlenia zewnętrznego. Najlepiej wybrać taką, która dobrze pracuje również w minusowej temperaturze. Inaczej w niskich temperaturach strumień świetlny może być słabszy.

zdjęcia: fotolia.com