Budowa domu bez mostków cieplnych – niższe rachunki za energię

Mostki termiczne to miejsca, które charakteryzują się wyższą przewodnością cieplną niż pozostałe miejsca konstrukcji – to właśnie przez nie ucieka najwięcej ciepła z domu. Są one skutkiem użycia niejednorodnych materiałów lub powstają one w wyniku popełnienia błędów budowlanych. Mostki termiczne powstają w miejscach łączenia ścian i dachu z innymi elementami takimi jak nadproża, wieńce, okna, drzwi, miejscach połączeń płyty balkonowej z budynkiem czy ścian fundamentowych z podłoga na gruncie. Choć mostków termicznych nie da się wyeliminować całkowicie, trzeba dążyć do ich zminimalizowania. Warto więc zadbać o perfekcyjne wykonanie oraz staranną izolację tych miejsc, aby nie dopuścić do powstawania niepotrzebnych strat ciepła. W uniknięciu mostków termicznych pomagają rozwiązania systemowe oraz specjalne materiały montażowe. Mostki termiczne mimo małej powierzchni, mogą zwiększyć zapotrzebowanie domu na energię nawet o 50 kWh/m² rocznie. Aby uniknąć mostków cieplnych wynikających z pocieniania izolacji w miejscach newralgicznych, sprawdźmy, czy odpowiednia jej grubość została przewidziana w projekcie

Gdzie powstają mostki termiczne?

Mostki cieplne o charakterze geometrycznym powstają tam, gdzie powierzchnia przegrody zewnętrznej jest różna od powierzchni przegrody wewnętrznej. Taka sytuacja ma miejsce np. w narożach budynku. Mostki cieplne o charakterze konstrukcyjnym powstają w miejscach styku elementów niejednorodnych materiałowo np. ściany wymurowanej z ciepłej ceramiki z nadprożem wymurowanym ze znacznie chłodniejszego żelbetu. Mostki konstrukcyjne powstają również wyniku pocienienia termoizolacji lub przerwania jej ciągłości. Na obrzeżach otworów okiennych i drzwiowych oraz w miejscu styku płyty balkonowej ze ścianą powstają mostki cieplne liniowe. Mostki cieplne punktowe powstają w miejscach przebicia izolacji termicznej budynku przez łączniki z materiałów o dużej przewodności cieplnej. Im mniej budynek ma narożników, tym mniejsze jest niebezpieczeństwo powstawania mostków cieplnych geometrycznych. 

Dlaczego mostki cieplne szkodzą?

Mostki termiczne są sporym zagrożeniem dla odpowiedniej izolacyjności cieplnej, ponieważ przez nie ucieka bardzo dużo ciepła, a w efekcie prowadzą do obniżenia temperatury we wnętrzu. Znaczne straty energii trzeba uzupełniać ogrzewaniem, co prowadzi do wzrostu jego kosztów. Szacuje się, że mostki cieplne mogą przyczyniać się do wzrostu zapotrzebowania domu na ciepło nawet o 20%. Straty energii cieplnej to jednak nie jedyny efekt powstawania mostków termicznych. Drugim efektem jest pogarszanie się komfortu cieplnego. W miesiącach zimnych przegrody, w których są mostki termiczne będą się znacznie szybciej wychładzać, co powoduje wzrost różnicy temperatury między tą panującą w pomieszczeniach, a temperaturą jaka będą miały powierzchnie przegród. Zimne powierzchnie przegród np. ścian zmniejszają też możliwości aranżacyjne we wnętrzach – w okolicy chłodnych miejsc unikamy stawiania łóżek, biurek czy stołów. Na skutek różnicy temperatur na chłodnych powierzchniach często dochodzi do skraplania pary wodnej, co z kolei powoduje zawilgocenie budynku, a w efekcie prowadzi do powstawania szkodliwej dla zdrowia pleśni i degradacji elementów budynku. Mostki termiczne prowadzą więc również do pogorszenia warunków zdrowotnych życia mieszkańców, jak również obniżają trwałość budynku. Nawet jeśli nie prowadzą do zawilgocenia i pleśnienia ścian,

Fundamenty, piwnica i podłoga na gruncie bez strat ciepła

Bezpiecznym rozwiązaniem eliminującym powstawanie mostków termicznych w obszarze fundamentów jest posadowienie budynku na płycie fundamentowej. Takie rozwiązanie daje możliwości zachowania ciągłości izolacji – możemy bowiem zaizolować ja ze wszystkich stron. Warstwę izolacji – polistyren ekstrudowany – o grubości 30 cm układamy na powierzchni płyty, izolację można też wzmocnić warstwą skośną obwodową. W przypadku budowy na tradycyjnych fundamentach, czyli ławach i ścianach fundamentowych, należy zaizolować ściany fundamentowe na zewnątrz i wewnątrz. Jeśli dom ma piwnice, izolujemy jej ściany na zewnątrz i od środka. Izolacja piwnicy powinna łączyć się z izolacją ściany zewnętrznej i stropu. W przypadku podłogi na gruncie konieczne jest zaizolowanie ścian fundamentowych do samych ław oraz montaż izolacji w podłodze na wysokości ścian zewnętrznych.

Ściany jednowarstwowe bez mostków termicznych

Powodem ich powstawania są zazwyczaj błędy wykonawcze lub projektowe. W przypadku ścian jednowarstwowych najbardziej newralgiczne miejsca to nadproża, wieńce i okna. Ucieczce ciepła przez nadproża zapobiec mogą specjalne prefabrykowane belki nadprożowe o izolacyjności termicznej zbliżonej do izolacyjności materiału ściennego. Również wieniec w ścianie jednowarstwowej powinien mieć współczynnik U jak najbardziej zbliżony do ściany. Aby go uzyskać, wieniec izoluje się od zewnątrz co najmniej 6-centymetrową warstwą styropianu lub wełny mineralnej. Producenci oferują również specjalne płytki do obudowy wieńca wykonane z tego samego materiału co elementy murowe np. ceramiki czy betonu komórkowego. 

Ściana warstwowa bez mostków cieplnych

W ścianach dwuwarstwowych mostki termiczne pojawiają się w miejscu połączenia ściany zewnętrznej z fundamentową, gdy izolacja termiczna ściany domu jest poprowadzona jedynie do cokołu, a ściany fundamentowe nie są ocieplone. Aby zapobiec ucieczce ciepła, należy wykonać izolację termiczną ze polistyrenu XPS, sięgającą co najmniej 1 m w głąb gruntu. Na powstawanie mostków cieplnych w ścianie dwuwarstwowej narażone jest także nadproże żelbetowe. Aby było ono odpowiednio ocieplone, przedłuża się warstwę izolacji termicznej ściany o 2-3 cm tak, aby nachodziła ona na część ościeżnicy, tworząc węgarek. W ścianie trójwarstwowej należy wykonać dwa nadproża (w warstwie nośnej i elewacyjnej) i zachować ciągłość termoizolacji. Aby odciąć drogę ciepłu uciekającemu przez wieniec, opiera się go na wewnętrznej warstwie nośnej i osłania termoizolacją oraz warstwą elewacyjną. Mostki termiczne zwiększają ryzyko powstawania pleśni, która oprócz nieestetycznego wyglądu prowadzi może powodować alergie i inne choroby

Okna bez ucieczki ciepła

Najczęstszym błędem powodującym powstawanie mostków termicznych jest nieprawidłowy montaż okien. W ścianie jednowarstwowej okno powinno być osadzone mniej więcej w połowie grubości muru lub przesunięte do strony zewnętrznej, ale nie więcej niż 13-15 cm od zewnętrznego lica muru.

W domach energooszczędnych zaleca się montaż okien w warstwie ocieplenia. Nie jest to łatwe, ponieważ wełna mineralna i styropian nie zapewnia wystarczającego podparcia dla okna. Producenci okien oferują specjalne konsole (profile instalacyjne), które zapewniają właściwe podparcie okien. Są też oferty całe zestawy do ciepłego montażu okien, eliminujące użycie pianki montażowej która pogarsza parametry izolacyjne okien. Podstawą systemu są stelaże instalacyjne oraz kliny izolacyjne. Jeśli w ścianie dwuwarstwowej okno ma być zlicowane z płaszczyzną muru ( na równo z zewnętrzną krawędzią ściany nośnej), trzeba zadbać aby a jego ocieplenie zachodziło na ramę okienną 3-4 cm. Okna w ścianach trójwarstwowych należy umieścić w płaszczyźnie ocieplenia.

Jak uniknąć mostków cieplnych w montażu izolacji?

• Warstwa izolacji powinna tworzyć ciągłą i nieprzerwaną otulinę ogrzewanej części budynku, połączenie izolacji powinno być ciągłe i nieprzerwane – izolacja ścian i dachu powinny łączyć się ze sobą.
• Należy unikać przerw, pocienień i przebić izolacji.
• Do montażu materiału termoizolacyjnego należy unikać łączników o jak najmniejszym współczynniku przewodzenia ciepła.  

Balkon bez mostków termicznych

Jeszcze do niedawna taras nad pomieszczeniem i balkon były miejscami, które narażały budynek na ucieczkę ciepła z wnętrz. Dzisiaj straty ciepła można znacznie zminimalizować – dzięki rozwiązaniom systemowym można wykonać poprawną izolację termiczną płyty balkonu lub tarasu albo zastosować specjalne łączniki zbrojeniowe z wkładką termiczną. Skuteczną hydroizolację i paroizolację płyt balkonowych i tarasowych zapewniają nowoczesne membrany oraz folie.

Gdy żelbetowa płyta balkonowa jest przedłużeniem płyty stropowej, izolacja w miejscu połączenia stropu z płytą balkonową jest przerwana. W związku z tym powstaje mostek termiczny o dużej powierzchni, przez który może uciekać tyle samo ciepła co przez nieocieploną ścianę zewnętrzną. W energooszczędnym budynku rozwiązaniem jest bardzo dokładne ocieplenie płyty balkonowej zarówno od spodu, jak i od strony wierzchniej. Można też zastosować specjalne łączniki zbrojeniowe z wkładką termiczną ze styropianu, które służą do łączenia płyt wspornikowych ze stropem. Przenoszą one obciążenia z płyty na strop, jak przy połączeniu monolitycznym, a jednocześnie pozwalają ograniczyć ucieczkę ciepła na zewnątrz. Zlikwidowanie mostka termicznego powstałego przez przerwanie izolacji płytą balkonową spowoduje zmniejszenie współczynnika lambda o mniej więcej 0,6 W/(m^.K). Ryzyko występowania mostka termicznego między stropem a balkonem zminimalizuje budowa balkonu o konstrukcji drewnianej. Może on być zamocowany do ściany budynku i podparty tzw. zastrzałami. Mostek termiczny pojawia się jedynie w miejscach, w których belki mocowania przechodzą przez izolację termiczną.

Wykończenie tarasu nad pomieszczeniem ogrzewanym

Przed ułożeniem płytek na tarasie należy odpowiednio przygotować podłoże. Konieczne jest wykonanie spadków (2,5%) umożliwiających spływanie wody oraz dylatacji, a także naniesienie zaprawy uszczelniającej chroniącej konstrukcję tarasu przed przenikaniem wody lub specjalną twardą wełnę mineralną. Najlepiej swoją funkcję spełnia polistyren ekstrudowany (oznaczony symbolem XPS). Ma najlepsze właściwości termoizolacyjne, a także najwyższą wytrzymałość oraz najmniejszą nasiąkliwość z obecnych na rynku materiałów termoizolacyjnych. Łatwo go poznać po kolorze – producenci barwią go na zielono lub niebiesko (popularny styropian, czyli polistyren ekspandowany, jest biały). Dobrym rozwiązaniem są także specjalne kliny ze styropianu posadzkowego lub twardej wełny mineralnej, które mają fabrycznie nadany spadek – 1,5-2%. Równie konieczne jest ułożenie odpowiedniej paroizolacji – z termozgrzewalnej papy bitumicznej lub folii. Warstwę termoizolacji ochraniają przed zawilgoceniem sąsiednie warstwy tarasu: hydroizolacja, którą zapewniają nowoczesne tłoczone maty lub membrany z polietylenu, oraz paroizolacja (najczęściej wykonana z folii polietylowej chroniącej ocieplenie przed wnikaniem wilgoci z pomieszczenia pod stropem). Na hydroizolację najlepiej wybrać rozwiązania systemowe. Stosując je, mamy pewność, że wszystkie materiały będą do siebie idealnie pasowały. Ważną rolę odgrywa również nawierzchnia – najczęściej z mrozoodpornych płytek ceramicznych lub gresu czy kamienia. Do przyklejania i fugowania płytek stosuje się nowoczesne zaprawy wodoszczelne oraz mrozoodporne.

Jak uniknąć mostków termicznych w obszarze wieńca?

Aby uniknąć powstania mostków cieplnych na połączeniu stropu i ścian zewnętrznych, należy zadbać o odpowiednią izolację termiczną wieńca. Wieniec stropowy to belka żelbetowa, która jest o wiele zimniejsza niż materiał, z którego wykonuje się ściany zewnętrzne. Z tego względu wymaga on docieplenia. W przypadku ścian jednowarstwowych zewnętrzną płaszczyznę wieńca należy ocieplić kilkucentymetrową warstwą styropianu lub wełny mineralnej i wykonać osłonę z tego samego materiału, z którego zbudowane są ściany zewnętrzne. Pozwoli to uniknąć problemów z tynkowaniem ścian. Można w tym celu zastosować systemowe elementy docieplenia wieńca. W przypadku ścian dwu- i trójwarstwowych wieńce wykonuje się na pełną szerokość muru nośnego, a potem całość ociepla.

zdjęcia: fotolia.com, Solbet, Isokorb