Styl art déco po polsku

Styl art déco w Polsce czerpał przede wszystkim z folkloru. Wynikało to w dużej mierze z biedy – brakowało kosztownych surowców do tworzenia bogatszej estetyki. Skutkiem tych niedoborów było duże uznanie, jakie polska sztuka odniosła poza granicami kraju. Także dzisiaj chętnie odnosimy się i korzystamy z wypracowanych wówczas wzorców, warto więc je poznać.

Art déco w Polsce a sukces na świecie

Dowodem bujnego rozwoju polskiej odmiany art déco był ogromny sukces Polski na wystawie paryskiej 1925 r. Nasz pawilon we Francji wzbudził zachwyt zagranicznego jury, a w Polakach – dumę. Pokazał oryginalność sztuki odrodzonej po rozbiorach Polski, a jednocześnie wskazywał, że jest to kraj niezwykle nowoczesny. Kapliczka Bożego Narodzenia rzeźbiarza Jana Szczepkowskiego otrzymała Grand Prix, Zygmunt Kamiński – nagrodę za projekt nowych polskich banknotów. Zofia Stryjeńska zdobyła aż pięć odznaczeń. W ręce pozostałych polskich twórców trafiły 184 wyróżnienia.

Ikoną malarstwa art déco na całym świecie są obrazy pół-Polki pół-Rosjanki Tamary Łempickiej. Stworzyła wizerunek kobiety nowoczesnej – bezwstydnej, odważnej, wysportowanej i wyzwolonej. Jej postacie osadzone w geometrycznych bryłach są do dziś masowo reprodukowane w formie obrazów, plakatów, na serwetkach, biżuterii itp. 

Dla tego nurtu sztuki ogromne znaczenie mają też prace wspomnianej wyżej Zofii Stryjeńskiej. Projektowała zabawki, tkaniny, plakaty, obrazujące apologię wiejskiego życia i młodości. Dekorowała też wnętrza, m.in. hol główny klatki schodowej Domu Wedla.

Z kolei szczególną rolę w rozwoju meblarstwa w stylu art déco w Polsce odegrały Warsztaty Krakowskie, a następnie założona w Warszawie Spółdzielnia Artystów Plastyków „ŁAD”.

Nowy styl państwowy – art déco w Polsce

Art déco w Polsce lat 20. urosło do rangi stylu państwowego, co znalazło odzwierciedlenie w architekturze. W stolicy wzniesiono w tym stylu gmachy wielu ważnych instytucji: budynki Muzeum Narodowego, Banku Gospodarstwa Krajowego oraz siedziby Ministerstwa Komunikacji i Ministerstwa Edukacji. Polska wersja art déco znalazła duże odzwierciedlenie w tworzeniu wyposażenia do dwóch monumentalnych transatlantyków: „Piłsudskiego” (1934) i „Batorego”. Architektoniczny nadzór projektu „Piłsudskiego” pełnili Lech Niemojewski i Stanisław Brukalski. Tadeusz Paszkowski i Wojciech Jastrzębowski decydowali o jego wyposażeniu. Jastrzębowski bronił „polskiej swojszczyzny” – narodowej odmiany art déco, wykorzystującej motywy zaczerpnięte ze sztuki ludowej Podhala i Huculszczyzny. W tkaniny, rysunki i gobeliny Zofii Stryjeńskiej na statki zaopatrywała spółdzielnia artystyczna „Ład”. Ściany zdobiły wizerunki Józefa Piłsudskiego i zdjęcia lotnicze z widokami zabytkowych miast. 

Art déco w Polsce – niech żyje folklor

Urzeczenie folklorem i piastowską przeszłością było znakiem rozpoznawczym art déco w Polsce. Ludowe motywy znalazły odzwierciedlenie w meblarstwie, malarstwie i tkactwie. Zdobyły wartość ideowo-artystyczną, bo stały się symbolem odbudowy polskiego społeczeństwa. Powstałe produkty inspirowane folklorem okazały się być wbrew pozorom nowoczesne i funkcjonalne. Choć czerpały inspiracje z tradycyjnej polskiej sztuki ludowej pod względem formy, metod rękodzielnictwa i rodzimych surowców, to jednak niosły za sobą dużo świeżości. Przy ich produkcji korzystano z materiałów łatwo dostępnych, a więc lnu, wełny, słomy, sosny, świerku, jesionu itp. Na uwagę zasługują autentyczne i stylizowane kilimy huculskie pokryte abstrakcyjnymi, geometrycznymi wzorami. Ich design jest bardzo dekoracyjny, dzięki doborowi żywych kolorów.

Zdjęcia: Fotolia.com